Maculaonderzoek

Maculaonderzoek is wetenschappelijk oogonderzoek gericht op de macula of de gele vlek. Dit is een gebiedje van één vierkante millimeter, centraal gelegen in het netvlies. De macula (gele vlek) is het punt waar we scherp mee zien. Wanneer hier iets mee aan de hand is, wordt het centrale zicht wazig of het verdwijnt helemaal.

Leeftijdgebonden maculadegeneratie is daarbij de meest voorkomende aandoening aan de macula, maar er zijn nog veel meer oogziektes die de macula beschadigen. Het is dan ook een complex gebied(je) met de hoogste concentratie lichtgevoelige cellen van het oog.

Maculadegeneratie

Vooral door de komst van de huidige meetapparatuur heeft maculaonderzoek een enorme vlucht genomen en worden er steeds meer ontdekkingen gedaan. Eén van de belangrijkste ontwikkelingen voor patiënten met de natte vorm van maculadegeneratie zijn de anti VEGF-injecties. Eind vorige eeuw zijn voor de eerste keer angiogenese groeifactoren bij natte maculadegeneratie beschreven.

Angiogenese is de vorming van nieuwe bloedvaten vanuit bestaande bloedvaten. Deze vaatgroei is vaak van onvoldoende kwaliteit en bij natte leeftijdgebonden maculadegeneratie gaan de gevormde vaatjes lekken, wat problemen geeft met het zicht. Bij vele andere aandoeningen waarin deze vaatgroei problemen gaf waren al medicijnen ontwikkeld die de vaatgroei tegen gingen en deze bleken ook effectief in het oog.

Inmiddels zijn er verschillende merken op de markt, maar de eerste, Avastin wordt nog het meest toegepast. Naast deze effectieve behandeling voor natte maculadegeneratie zijn er de afgelopen jaren nog meer ontdekkingen gedaan die van groot belang zijn op toekomstige behandelmethodes bij aandoeningen aan de macula.

Complement systeem

Prof. dr. Anneke den Hollander en haar team zijn in 2016 gestart met het nader onderzoeken van de rol van het complement systeem bij de behandeling van droge leeftijdgebonden maculadegeneratie (LMD). Het complement systeem speelt een belangrijke rol in onze afweer. Onder normale omstandigheden is dit systeem niet actief. Het wordt geactiveerd door bijvoorbeeld bacteriën en virussen.

Uit eerder wetenschappelijk onderzoek is echter gebleken dat dit complement systeem, te actief is bij sommige LMD-patiënten. Uit het onderzoek van Den Hollander uit 2016 is gebleken welke patiënten baat hebben bij nieuwe behandelingen met complement remmers. Hierdoor wordt bepaald wat de meest geschikte behandeling is voor de individuele patiënt.

Voeding

Er is ontdekt dat twee antioxidanten (luteïne en zeaxanthine) de kans op het krijgen van maculadegeneratie zouden kunnen verminderen. Deze twee stoffen zitten onder andere in rauwe spinazie, broccoli, boerenkool, tuinbonen, bladsla, rauwe peen, spruiten, maïs, paprika, groene erwten en tomaten.

Bij maculadegeneratie zijn deze antioxidanten van belang voor het tegengaan van agressieve stoffen (vrije radicalen) die schade kunnen veroorzaken aan cellen en weefsels. Een gezond voedingspatroon, sporten en regelmatig intensieve lichamelijke activiteit remt de progressie van (droge) maculadegeneratie. Een gezond voedingspatroon rijk aan groene bladgroenten, fruit, vis, volle granen, noten en olijfolie verlaagt het risico anderhalf keer (25 tot 40 procent) en een paar keer in de week dertig minuten stevig wandelen verlaagt het risico al met bijna de helft.

Genen

De oorzaken van maculadegeneratie liggen in een complex samenspel van tenminste 34 genetische en meerdere niet-genetische factoren. De genetische defecten van juveniele maculadegeneratie kunnen gevonden worden in één van 77 genen. Zoals de ziekte van Stargardt (STGD1) en mutaties in het ABCA4 gen.

Ondanks dat er al veel kennis is over de oorzaken van LMD en erfelijke maculadegeneratie, is het vaak nog niet mogelijk een duidelijke genetische oorzaak aan te wijzen. Zoals bij 50-70 procent van personen met een relatief vroegoptredende maculadegeneratie. En er wordt vermoed dat tenminste 10 procent van personen met leeftijdgebonden maculadegeneratie, eigenlijk een erfelijke vorm betreft.

Daarnaast blijkt het verband tussen de gevonden erfelijke defecten en de ernst van de maculadegeneratie vaak heel onduidelijk te zijn. Twee met dezelfde genetische mutatie(s) kunnen toch een heel verschillend beloop van ziekte vertonen. Om meer inzicht te krijgen in dit verband en om de genetische diagnostiek van maculadegeneratie te verbeteren is prof. dr. Cremers een nieuw onderzoek gestart.