Geschiedenis

75 jaar Oogfonds

(1947-2022)

Van belangenbehartiging en toegankelijkheid naar onderzoek en preventie. Al 75 jaar is het Oogfonds actief op het terrein van blindheid en slechtziendheid.

 

Oogfonds 75 jaar from Oogfonds on Vimeo.

 

Op 6 november 1947 verenigden 26 organisaties en instellingen die betrokken waren bij de ‘blindenzorg’ zich in de Stichting Het Nederlandse Blindenwezen (NBW).

Deze koepel bestond uit:

  • Belangenorganisaties
  • Blindenbibliotheken
  • Onderwijsinstellingen
  • Revalidatiecentra
  • Blindenwerkplaatsen
  • Woonvoorzieningen
  • Opleiding blindengeleidenhonden
  • Fondsen

Gelijkwaardige positie

Het gemeenschappelijke doel was om met één stem te spreken om blinden een gelijkwaardige positie in de samenleving te geven. In de beginjaren richtte de NBW zich uitsluitend op blinden (zo’n 6.000 in 1953). Mensen met een visuele beperking moesten serieus worden genomen en niet als ‘afhankelijk’ en ‘hulpbehoevend’ worden weggezet.

Geen liefdadigheid van particulieren, maar een actieve overheid die belemmeringen wegnam. Bijvoorbeeld door het subsidiëren van blindeninstituten, zorginstellingen, maatschappelijk werk en hulpmiddelen zoals gesproken boeken, blindenstokken en schrijfmachines. Ook stond gelijke beloning en recht op een uitkering hoog op de agenda.

Beschermvrouwe koningin Juliana

In 1956 werd koningin Juliana beschermvrouwe van Het Nederlandse Blindenwezen. De koningin was zeer betrokken bij het blindenvraagstuk. Haar jongste dochter Christina was in 1948 met een ernstige oogafwijking geboren en daar waren veel zorgen over. Juliana bezocht regelmatig organisaties van de NBW en doneerde ruimhartig. Bijvoorbeeld voor de aanschaf van brailleschrijfmachines. Na haar aftreden in 1980 is oudste dochter prinses Beatrix de beschermvrouwe geworden.

Van NBW naar VNBW

In de 1961 werd de NBW een vereniging en ging verder als de VNBW. Met de opbouw van de verzorgingsstaat (jaren 60/70) professionaliseerde de zorg en dienstverlening. Blindeninstellingen opereerden steeds zelfstandiger en moesten zich verantwoorden aan de overheid. De invloed van de VNBW op het beleid werd minder.

Ook de doelgroep zelf veranderde. Belangenbehartiging werd steeds meer uitgebreid naar slechtzienden. In 1983 werd de naam dan ook gewijzigd naar Vereniging het Nederlands Blinden- en Slechtziendenwezen. Vanuit hun eigen ervaringsdeskundigheid kon patiënten- en belangenbehartiging en advisering op het gebied van mobiliteit, toegankelijkheid en arbeidsparticipatie beter worden gewaarborgd bij de blinden en slechtzienden zelf en hun organisaties.

Ontstaan Oogfonds

Hierdoor verdween de coördinerende rol van de VNBW. De focus kwam steeds meer te liggen op fondsenwerving en het financieren van projecten. In 2000 werd de VNBW omgezet in Stichting Fonds VNBW. Dit betekende het einde van de platformfunctie van de VNBW van organisaties voor mensen met een visuele beperking. De focus kwam nu te liggen op fondsenwerving via een professionele organisatie. Om zich beter te positioneren als nationaal fonds voor blinden en slechtzienden wordt in 2003 de naam gewijzigd naar Stichting Oogfonds Nederland.

Focus op preventie en onderzoek

Door nieuwe ideeën over en ontwikkelingen in de emancipatie van de doelgroep is in 1998 de Federatie Slechtzienden- en Blindenbelang opgericht als koepelorganisatie van belangen- en patiëntenorganisaties. De VNBW functioneerde hierna vooral als fondsenwerver en financier van de federatie. Om deze taak beter te kunnen vervullen, is er in het jaar 2000 een omzetting geweest tot de Stichting Fonds VNBW. Zo ontstond er één landelijke organisatie die geld inzamelt voor alle blinden en slechtzienden. In deze periode opereerden wij dus onder de naam Stichting Fonds VNBW.

Meer slechtzienden

Door de vergrijzing, veranderende leefstijl en stijging van diabetes type 2 hebben steeds meer Nederlanders een visuele beperking. Jaarlijks bezoeken er 1 miljoen mensen een oogarts. Waren er eind jaren 90 158.000 blinden en ernstig slechtzienden, in 2022 is dit aantal bijna verdubbeld (330.000). Ook het aantal mensen met een oogprobleem steeg van 625.000 naar 1.2 miljoen. En dit aantal zal alleen maar explosief verder stijgen, terwijl dit in de helft (50%) van de gevallen te voorkomen is.

Om ziektes als glaucoom, maculadegeneratie en aandoeningen aan het netvlies te voorkomen, te behandelen of te genezen financiert het Oogfonds wetenschappelijk onderzoek. In 2008 nam het Oogfonds het initiatief voor UitZicht, een samenwerking van fondsen om subsidie toe te kennen aan wetenschappelijk oogonderzoek. Werd er in 2008 € 760.000 toegekend aan wetenschappelijk onderzoek, in 2022 is dit opgelopen naar 1,6 miljoen. We zijn er trots dat we via UitZicht al meer dan 15 miljoen euro konden investeren in baanbrekend oogonderzoek. Elke ontdekking is een stap naar genezing of betere zorg. Zo is staar inmiddels met een eenvoudige operatie goed te behandelen!

Voorlichting

Verlies van zicht heeft een enorme impact. Vroege signalering kan meer dan 50% van het zichtverlies voorkomen.  Maar nu herkent slechts 3% van de Nederlanders de signalen van een oogprobleem. Zicht dat eenmaal verloren is gegaan is niet te herstellen, dus het is belangrijk om op tijd in actie te komen. Met voorlichtingscampagnes maakt het Oogfonds mensen meer bewust om goed voor je ogen zorgen.

Bijvoorbeeld door regelmatig de ogen te controleren, alert te zijn op symptomen van een oogaandoening of de ogen te beschermen tegen zonlicht, vuurwerk of tijdens het klussen. Onze oogfonds.nl krijgt jaarlijks zo’n 2,3 miljoen bezoekers. Je vindt er antwoorden op vragen over ogen en oogaandoeningen, kan er brochures aanvragen en kan er online een oogtest doen.

Myopie

Ook wil het Oogfonds de schrikbarende stijging van het aantal kinderen met myopie (bijziendheid) een halt toeroepen. Door te weinig buiten te spelen en te veel dichtbij kijken op een scherm worden de ogen van onze jeugd steeds slechter. Dit kan bij 1 op de 3 kinderen op latere leeftijd blijvende slechtziend- of blindheid veroorzaken.  Met de campagne ‘Knikker myopie de wereld uit!’ – in juli gelanceerd door koningin Máxima – en de leefregel 20-20-2 wordt aandacht gevraagd voor de opkomende bijziendheids-epidemie en wat je er aan kunt doen.

Kom in actie

Goed kunnen zien is niet vanzelfsprekend, maar de ernst wordt vaak onderschat. Bijvoorbeeld met de actie ‘Blind voor 1 dag’, waar deelnemers met een simulatiebril konden ervaren hoe het is om een oogaandoening te hebben. Tegelijkertijd werd er geld opgehaald voor oogonderzoek. Jaarlijks komen tientallen mensen in actie voor het Oogfonds, bijvoorbeeld door mee te doen met de Nijmeegse Vierdaagse of Dam tot Dam Loop, bij te dragen aan crowdfunding (bv. de actie Stop Stargardt) of een verjaardagsactie te organiseren. Ook zijn we ontzettend dankbaar met de mensen die het Oogfonds opnemen in hun testament.

Blijf zien waar je van houdt

Ogen zijn ons favoriete zintuig. Ze laten ons zien, beleven en verwonderen. Maar ogen zijn ook kwetsbaar en onvervangbaar. Al 75 jaar maakt het Oogfonds zich sterk voor onze ogen. We ontvangen geen subsidie van de overheid en zijn volledig afhankelijk van giften van particulieren, bedrijven, maatschappelijke organisaties en loterijen. Om impactvolle projecten te realiseren zoeken we actief de samenwerking op met bedrijven en andere organisaties. Alleen samen kan het Oogfonds werken aan toekomst waarin niemand meer onnodig slechtziend of blind wordt.

Meer lezen: Ad van der Waals, ‘Van koepel van blindenzorg naar Oogfonds; de geschiedenis van het Nederlandse Blinden- en slechtziendenwezen 1947-2000’ (2022)

 

 

 

Dit is wat een persoon ziet met