“Leer kinderen de 20-20-2-regel. Dat voorkomt onnodige bijziendheid met mogelijk slechtziendheid tot gevolg.”
Steeds meer jonge kinderen raken bijziend en lopen daardoor kans op ernstige oogproblemen later. De 20-20-2 regel voorkomt of beperkt dit. Daarom zet oogarts en wetenschapper Caroline Klaver zich hiervoor in.
Bij mensen met bijziendheid (ook wel myopie) komt het scherpe beeld niet netjes op hun netvlies achter in het oog, maar ervóór. Om scherp te zien, hebben zij een bril of lenzen nodig met min-sterkte. Tot -3 heb je milde myopie. Van -3 tot -6 heet het ‘matig’. En vanaf -6 spreken artsen van ‘hoge myopie’, ofwel: ernstige bijziendheid.
Steeds jongere mensen bijziend
De afgelopen generaties nam bijziendheid sterk toe. Onder 60+’ers hebben 25 op de 100 mensen myopie. Onder veertigers zijn dat er 33. Van de 25-jarige moeders zijn al 57 op de 100 bijziend. En van de 13-jarigen zijn nu al 25 op de 100 bijziend. “Bovendien zien we onder de bijzienden meer mensen met hogere waarden van myopie,” vult oogarts en wetenschapper Caroline Klaver aan.
Tij keren
Klaver werkt als hoogleraar epidemiologie en genetica van oogziekten aan het Erasmus MC en het Radboudumc. Zij wil het tij van toenemende bijziendheid graag keren. Onscherp zien is namelijk wel vervelend, maar een ander gevolg van bijziendheid is veel ernstiger.
Meer kans op ernstige oogproblemen
Klaver: “Kinderen die myopie krijgen, hebben als volwassene veel meer kans op ernstige oogaandoeningen, zoals glaucoom en netvliesproblemen. Zij krijgen ook eerder staar. Afgelopen 7 jaar nam het aantal netvliesloslatingen toe met 40 procent.”
Maar waarom lopen kinderen met myopie meer kans? “Er is een grote oorzaak die zorgt voor de huidige toename in myopie,” legt Klaver uit. “Verlenging van de oogbol op jonge leeftijd, door veel en langdurig dichtbij kijken (bijvoorbeeld naar schermen) en te weinig tijd buiten doorbrengen.”
Ogen passen zich aan
In de kindertijd ontwikkelen je ogen zich mee met je lichaam én ontwikkelen ze door prikkels van buitenaf. Krijgen je ogen vooral dichtbij dingen te zien? Dan passen ze zich aan: de oogbol wordt langer, zodat het minder moeite kost om dichtbij scherp te zien. Dat lijkt slim, maar heeft nadelen. Bindweefsel aan de achterkant van het langere oog raakt opgerekt gevolgd door het netvlies en de oogzenuw. Klaver: “Jonge kinderen hebben daar nog niet zo’n last van. Maar na 20 of 30 jaar zakt het bindweefsel uit verder naar achteren toe. Gevolg: afstervende oogzenuwvezels en netvlies cellen. We berekenden dat 1 op de 3 kids met hoge myopie, later slechtziend wordt. Dat betekent: 30% zicht of minder, niet meer kunnen lezen.”
Boek en scherm
Met dichtbij kijken bedoelen oogartsen trouwens: 30 cm of dichterbij. En het maakt niet uit waarnaar je kijkt. Toch focussen onderzoeken rond myopie, op gebruik van smartphone- en tabletschermen. “Ook lezen of handwerken kan dit veroorzaken,” bevestigt Klaver. “Maar bij lezen of een werkje doen, kijk je waarschijnlijk vaker vanzelf even op. Schermpjes stimuleren tot non-stop staren. Dat is het probleem.” En daar wil Klaver iets aan doen.
20-20-2 tegen myopie
Myopie voorkomen of beperken is mogelijk. Kijk na 20 minuten even 20 seconden in de verte en zorg dat je elke dag 2 uur buiten komt. “Buiten zijn is dé bescherming tegen myopie,” stelt Klaver. Kinderen tussen 5 en 12 die dagelijks 2 uur buiten zijn, hebben nauwelijks myopie. “Leer kinderen dus de 20-20-2-regel. Dat voorkomt onnodige bijziendheid met mogelijk slechtziendheid tot gevolg.”
In de praktijk is dat lastig. Anders was de podcast ‘OverZien’ waar Klaver zich met hart en ziel voor inzet, niet nodig. “Het is belangrijk dat alle betrokkenen bij de ontwikkeling van kinderen, zich meer bewust worden van het belang van buiten spelen en minder lang dichtbij staren.”
Tot 2 jaar: niet achter scherm
Klaver adviseert verder om kindjes tot 2 jaar niet achter een schermpje te zetten. Voor kinderen tussen twee en vijf adviseert ze maximaal een uur schermtijd, per dag. En “echt maximaal twee” voor kinderen tot 15 jaar. “Dat is lastig, realiseer ik me. Het gemiddelde voor kids van 10 of ouder is vier uur.”
Tv of computer is beter
Tot de leeftijd van 25 jaar blijft de 20-20-2-regel belangrijk, benadrukt Klaver. Een tip voor ouders: een tv-scherm op een paar meter afstand telt al als ver weg kijken. En zelfs een computerscherm op armlengte is beter dan een telefoon of tablet in de hand. “Misschien helpt dit als je onderhandelt met je tiener.”
Beluister de podcast Overzien
Luister ook het interview met prof. dr. Caroline Klaver, andere specialisten en ervaringsdeskundige tijdens de podcast ‘OverZien’ via Spotify, Apple podcasts en via www.oogfonds.nl/myopie