Europese en Aziatische data vergelijken voor betere behandeling hoge-myopie

Oogzorg rond ernstige bijziendheid (hoge myopie) én de bijkomende oogproblemen is gebaseerd op Aziatisch onderzoek. Maar de oogaandoening verloopt bij Europeanen mogelijk anders. Suzanne Yzer brengt nu verschillen in kaart om de oogzorg te verbeteren. “Er komt een tsunami van hoge myopie aan, ook in Nederland. Dankzij het Oogfonds kunnen we ons daarop voorbereiden.”

Bijziendheid is een oogafwijking waarbij het licht niet precies op het netvlies valt, maar op een punt vóór het netvlies. Dichtbij zie je dan scherp (vandaar ‘bijziend’). Maar veraf juist wazig. Een bril of lenzen met min-sterkte corrigeert dit. Vanaf -6 spreken artsen van ernstig bijziend of ‘hoge myopie’.

Twijfelachtige eer

Overal in de wereld komt hoge myopie voor, maar gelijk verdeeld is het allerminst. Azië heeft de twijfelachtige eer om op één te staan. In niet-Aziatische landen hebben gemiddeld zo’n 2 op de 100 mensen hoge myopie, in sommige Aziatische landen zijn dat er wel 20. Mede daardoor loopt ook wetenschappelijk onderzoek naar myopie in Azië voorop. Veel van onze kennis en behandelingen zijn gebaseerd op Aziatische studies. Maar daar komt waarschijnlijk verandering in.

Verschillen in kaart brengen

In de kliniek ontstond namelijk het vermoeden dat hoge myopie anders verloopt bij Europeanen, dan bij Aziaten. “We zagen bijvoorbeeld dat behandelingen anders uitpakken,” vertelt dr. Suzanne Yzer, oogarts en onderzoeker aan het Radboudumc. Met steun van het Oogfonds brengt Yzer nu met een team collega’s de kenmerken van Europese hoge-myopiepatiënten en hun behandelresultaten in kaart. “Met die kennis willen we straks de oogzorg verbeteren voor mensen met een Europese achtergrond. Dat is hard nodig.”

Onderschat probleem

Hoge myopie is een onderschat probleem. De ernst zit niet in de hoge sterkte van de glazen of lenzen, maar in de mogelijk oogziektes die kunnen leiden tot blindheid. Denk aan abnormale bloedvatgroei in het centrum van het netvlies (maculadegeneratie), netvliesloslating en glaucoom. “Wie door hoge myopie schade oploopt aan het netvlies, is gemiddeld 17 jaar van zijn leven blind,” vertelt Yzer. Dat is evenveel als het aantal jaren blindheid die ontstaat door diabetes, glaucoom en leeftijdsgebonden maculadegeneratie samen.

10 op 100 mensen: hoge myopie

Daarnaast neemt het aantal mensen met hoge myopie snel toe. In 2000 hadden wereldwijd bijna 3 op de 100 mensen hoge myopie. In 2025 zijn dat er naar verwachting 10 en is hoge myopie de belangrijkste oorzaak voor blindheid in de Westerse wereld. Yzer: “Er komt een tsunami aan hoge myopie op ons af. Dankzij het Oogfonds kunnen we ons daarop voorbereiden.”

Gefascineerd

Yzer raakte enthousiast voor oogheelkunde tijdens haar geneeskundestudie. “De aanblik van een netvlies fascineerde me: zo veel kleuren en vormen.” De inspiratie voor de vergelijkingsstudie komt rechtstreeks uit haar oogartspraktijk. “Een vrouw met myopie-klachten die we destijds nog niet goed begrepen, gaf ik uiteindelijk een prik met vaatgroeiremmers. Ze was in één keer van haar klachten af. Het stimuleerde me om me verder te verdiepen. Ik ben ook naar Japan geweest. En realiseerde me: we moeten structureel gaan vergelijken.”

Verschillen bevestigd

Inmiddels hebben Yzer en haar collega’s bevestigd dat er verschillen zijn tussen Aziatische patiënten en Europese. Zo vergeleek drs. Monica Ravenstijn, collega van Yzer, Aziatische en Europese myopie-patiënten die last kregen van schadelijke vaatgroei in het centrum van het netvlies. De behandeling bestaat uit een prik met een middel dat vaatgroei tegengaat. Aziatische patiënten hebben aan 1 prik genoeg: de vaatgroei stopt en komt haast nooit terug. “Maar Europese patiënten hebben vaak meer dan 1 prik nodig,” vertelt Yzer. “En de helft krijgt binnen 5 jaar weer nieuwe vaatgroei.”

1.350 deelnemers

De komende jaren analyseert Yzer – met toestemming – de medische geschiedenis van zo’n 1.350 mensen met myopie. Met alle data hoopt zij veel vragen te beantwoorden. Hoe verloopt de hoge myopie? Welke eigenschappen hebben de patiënten (leeftijd, geslacht, DNA)? Hoe zijn ze precies onderzocht? Hoe lang na diagnose ontstonden bijkomende problemen? Welke behandelingen volgden? Wie kreeg die bijkomende problemen niet? Wat was het verschil tussen deze groep en anderen?

Betere behandelrichtlijnen

Enkele honderden deelnemers komen ook jaarlijks voor onderzoek naar het ziekenhuis. “Bij hen doen we meerdere oogtests en scans. We willen vaststellen met welke test je het best en vroegtijdig bijkomende problemen kunt zien.” Vaatgroei krijgt haar bijzondere aandacht, omdat dit vaak voorkomt en vaak leidt tot blindheid. “Bij mensen die dit hebben gehad, gaan we na: wie heeft welke behandeling gekregen? En wat werkte het best? Zo komen we hopelijk tot betere behandelrichtlijnen.”

Myopie en meer ellende voorkomen

Maar wat te doen tot er antwoorden komen? Afwachten? “Nee, we kunnen veel doen om myopie bij kinderen – en daarmee: toekomstige ellende – te voorkomen,” benadrukt Yzer. Meestal ontstaat myopie namelijk door een te lang oog. Dat kan zo groeien door aanleg, zoals bij Lizzy. Ook langdurig dichtbij kijken, in een boek of op een scherm, kan hiervoor zorgen. “Je houden aan de 20-20-2 regel, maar vooral: minstens 2 uur per dag buiten zijn, beschermt tegen myopie.” Is het strikte school- en studiesysteem in sommige Aziatische landen dan de oorzaak van de vele gevallen van hoge-myopie? Dat vereist immers veel en lang dichtbij lezen en schrijven. “Dat draagt wel bij,” erkent Yzer. “Maar het is onderzocht en dit verklaart het verschil met andere landen niet helemaal. Vermoedelijk spelen ook diverse erfelijke eigenschappen een rol.”

Hang aan de bel bij veranderingen

Heb je al hoge-myopie, dan moet je vooral letten op verandering in je zicht, aldus Yzer. En op tijd aan de bel trekken. “Lichtflitsen zien, vervorming, een kleiner gezichtsveld… alle plotse veranderingen zijn alarmsignalen. Loop daar niet mee door. Bel dezelfde dag nog je oogarts. Zo nodig kan die snel medische hulp regelen.”