Tips- en adviezenpagina myopie

1. 20-20-2: Na 20 minuten dichtbij kijken op bijvoorbeeld een beeldscherm, tenminste 20 seconden in de verte kijken en minimaal 2 uur per dag naar buiten. Zo voorkom en/of beperk je myopie (bijziendheid).

2. Gebruik de kindermodus op de tablet of smartphone met een timer of gebruik een kookwekker om de 20 minuten bij te houden.

3. Houd altijd 30 centimeter of meer afstand van je boek of beeldscherm.

4. Zet een lijntje met tape op de (school)tafel, zodat het scherm daarachter wordt geplaatst en er altijd genoeg afstand is.

5. Advies schermtijd: Onder de twee jaar geen scherm aanbieden. Van 2 tot 5 jaar maximaal een uur per dag. Van 6 tot 10 jaar maximaal 2 uur per dag. Kijk een filmpje op de televisie in plaats van op een tablet. Dan kijk je alweer wat verder weg.

6. Plan elke dag een moment zonder schermen in en maak daar afspraken over.

7. Monitor hoelang het schermgebruik is. Hiervoor zijn verschillende apps beschikbaar.

8. Op enkele Apple-apparaten (iOS 17) kun je gebruik maken van de vision health functie. Wanneer je te dicht op het scherm zit, wordt je beeld wazig. Zo houd je automatisch voldoende afstand. Ook kun je monitoren of een kind voldoende tijd buiten doorbrengt als die een Apple watch (watchOS 10) draagt.

9. Bezoek een specialist bij signalen van bijziendheid:

· Klachten over hoofdpijn of vermoeide ogen.

· Moeite op school door het bord niet goed te kunnen zien.

· Dichtbij de televisie of computer gaan zitten.

· Een boek heel dichtbij houden bij het lezen.

· In de verte niet goed kunnen zien.

· Veel knipperen.

· Veel in de ogen wrijven.

· Ogen vaak dichtknijpen.

Tips voor extra tijd buitenshuis

2. Kies voor een buitensport in plaats van een binnensport.

3. Laat de hond (of die van de buren) elke dag uit.

4. Maak elke dag een wandeling van 30 minuten, dat is ook nog eens heel gezond!

Tips van team Objectief (gedragsdeskundigen)

1. Wees je als ouder/verzorger bewust, dat je een rolmodel voor je kind(eren) bent. Het gedrag dat je vertoont, zal het kind ook sneller als normaal zien en gaan nabootsen.

2. Uit onderzoek van het Oogfonds is gebleken dat veel ouders/verzorgers automatisch op hun telefoon kijken. Dat komt doordat 95% van ons gedrag onbewust is. Maak jezelf bewust, door bijvoorbeeld een sticker als geheugensteuntje op je telefoon of tablet te plakken. Als je die ziet, dan denk je ‘dat wilde ik eigenlijk niet teveel meer doen, want ik moet het goede voorbeeld geven’. Ruim 40% van de kinderen vindt dat ouders/verzorgers te vaak en te lang op schermen zitten.

3. Uit onderzoek van het Oogfonds blijkt dat ouders/verzorgers het lastig vinden om consequent te blijven, daarom kan het helpen om concrete doelen te stellen, bijvoorbeeld over de momenten waarop ze op een scherm mogen of hoelang per dag is toegestaan. Noteer ze op een blaadje of op de weekplanner, zodat ze zichtbaar zijn voor het hele gezin en iedereen weet waar hij/zij aan toe is.

4. Op sommige momenten is het lastig om je kind een alternatief voor het scherm te bieden. Zeker als je moe bent of bijvoorbeeld ziekjes, is het verleidelijk om een scherm te geven. Daarom het advies om op een ander moment al activiteiten te bedenken die het kind zelf of samen met broertjes, zusjes of vriendjes/vriendinnetjes kan doen (coping planning). Dit kun je dan aanbieden op momenten dat je even de handen vrij moet hebben, of wanneer je je niet fit voelt.

5. Betrek je kind(eren) bij wat je doet en waarom. Vertel dat myopie (bijziendheid) kan ontstaan door teveel dichtbij kijken (o.a. schermgebruik) en te weinig buitenspelen. Zeg wat voor invloed het kan hebben op je ooggezondheid voor later. Dit kan ervoor zorgen dat een kind meer begrip heeft voor de regels die zijn opgesteld. Ook kan het kind zichzelf overtuigen dat het misschien beter is om af en toe iets anders te doen. Vooral bij de wat oudere kinderen is het belangrijk dat ze zelf meer inzicht krijgen en wat meer zelf de regie pakken.

6. Praat met andere ouders/verzorgers over schermgebruik. Veel van hen denken dat bij andere gezinnen het schermgebruik vaker en langer is, maar eigenlijk weten ze dat niet. Uit het onderzoek van het Oogfonds is gebleken dat ouders nauwelijks met elkaar spreken over dit onderwerp. Door dit verkeerde beeld van andere gezinnen, vorm je je naar verkeerde sociale normen. Door met anderen erover te praten, kom je gezamenlijk wellicht tot ideeën en oplossingen.

7. Ga het gesprek aan met je kind(eren) en vraag wat zij leuke alternatieven vinden voor schermgebruik. Zo kun je als het moment daar is een alternatief bieden waarvan het kind zelf heeft aangegeven dat goed of leuk te vinden.

Advies van orthoptist en onderzoeker dr. Jan Roelof Polling (Erasmus MC/Sophia Kinderziekenhuis)

1. Als één of beide ouders bijziend zijn, heb je een verhoogd risico om ook bijziend te worden, maar met veel buitenspelen verklein je dit risico aanzienlijk. Breng minstens twee uur per dag buitenshuis door.

2. Het is niet per se slecht om een tablet op school te gebruiken, maar het is dan extra belangrijk dat kinderen dat na schooltijd wat minder doen en het zo compenseren.

3. Kinderen denken snel dat bepaalde regels niet op hen van toepassing zijn, maar een regel als 20-20-2 is voor iedereen nuttig. Vroeger hadden vooral boekenwurmen een bril, tegenwoordig vertoont iedereen het gedrag van de boekenwurm op zijn telefoon/tablet, waardoor meer kinderen risico lopen op bijziendheid.

4. Onderschat niet dat 2 uur naar buiten voor sommige kinderen lastig haalbaar is. Vooral als een kind vlakbij school woont en niet een eind hoeft te fietsen bijvoorbeeld. Of wanneer een kind na schooltijd op broertjes/zusjes moet passen, die binnen moeten blijven. Die zijn bijzonder weinig buiten en kunnen wel wat hulp van de ouders/verzorgers gebruiken

5. In de fase voordat het kind naar de basisschool gaat, groeit het oog het hardst. Als je dan teveel dichtbij op schermpjes kijkt en te weinig buiten bent, dan gaat dat niet goed.

6. Stel dat een kind een bepaalde buitensport leuk vindt, dan ga je naar die buitensport. Of stel je kind wil graag een hond, dan kan die wellicht de hond van de buren uitlaten, waardoor het kind automatisch buiten is. Bedenk creatieve oplossingen om het kind naar buiten te krijgen, zonder dat je zegt ‘je moet’.

Advies van Prof. en dr. Caroline Klaver (Erasmus MC en Radboudumc)

1. De belangrijkste oorzaken van bijziendheid: te weinig buiten zijn en teveel dichtbij kijken! We zien dat buitenzijn op kinderleeftijd de meest beschermende factor is. Bij kinderen die in hun jeugd twee uur of meer buiten zijn, is het veel moeilijker voor het oog om bijziendheid te ontwikkelen. Het is belangrijk dat ouders het naar buiten gaan leuk maken, zodat kinderen naar buiten willen en het geen straf is. Of ga samen naar buiten en geef het goede voorbeeld. Als ouder kun je ook kiezen voor een BSO waarbij meer buitenactiviteiten worden aangeboden, om het voor de ouder ook mogelijk te maken om het kind twee uur naar buiten te laten gaan. Bij oudere kinderen kan het helpen om hen op een buitensport te doen en eventueel een bijbaantje te nemen, zoals de krant bezorgen.

2. Besef dat het gedrag van nu (omtrent schermgebruik en minder buitenspelen) pas over 30 à 40 jaar de medische problemen geeft. Daar staan kinderen natuurlijk niet bij stil.

3. Voor de ontwikkeling van bijziendheid maakt het niet zoveel uit of je nu naar een schermpje kijkt, naar een boek of iets anders op die afstand. Het enige is dat een boek lezen nog wel met onderbrekingen gaat. Bij een smartphone hebben we de neiging om heel lang achter elkaar erop te kijken. Juist het continu dichtbij kijken, maakt nog meer uit dan het totaal aantal uren dichtbij kijken. Dus kijk na elke 20 minuten tenminste 20 seconden in de verte.

4. Voorkomen is veel beter dan genezen, dus probeer bij hele jonge kinderen al het gedrag te veranderen. Dus onder de twee jaar geen dichtbij-scherm en houd boekjes niet heel dichtbij, want dit is een hele gevoelige periode voor de ontwikkeling.

5. Alles wat je dichtbij bekijkt (vanaf je neus tot 30 centimeter) is de meest risicovolle afstand. Als je op 6 meter kijkt, dan is het alsof je oog in de verte kijkt, dus dat is ideaal. Maar alles wat een behoorlijke afstand heeft, zoals de televisie is niet zo erg. Zo is een kind die op een desktopcomputer speelt al vele male beter dan op een smartphone, omdat de afstand groter is.

6. Wees je bewust dat als een kind op een dag meer dichtbij moet kijken, je dat compenseert door meer naar buiten te gaan.

Wat als het kind al bijziendheid heeft?

Dan is het nog belangrijker dat je strikt bent op lifestyle (20-20-2 toepassen). Genoeg naar buiten gaan is het allerbelangrijkste en dat kan een kwart van de achteruitgang beperken. Daarbij zijn er behandelingen om de achteruitgang te vertragen. Er zijn medicamenteuze- (oogdruppels) en optische behandelingen, zoals bijvoorbeeld speciale glazen en contactlenzen.

Als er eenmaal (hoge) bijziendheid is, is het belangrijk om te weten dat er risico is op complicatie, dus ook snel aan de bel trekken bij klachten.

Contact bij vragen

Heb je persoonlijke vragen omtrent schermgebruik en het voldoende buiten zijn?

Dan kun je die stellen door te mailen naar mijnogen@oogfonds.nl.

Beluister de podcast Overzien

Luister ook het interview met prof. dr. Caroline Klaver, andere specialisten en ervaringsdeskundige tijdens de podcast ‘OverZien’ via Spotify, Apple podcasts en via www.oogfonds.nl/myopie