Dr. Birke Benedikter en prof. Carroll Webers van de Universitaire Oogkliniek Maastricht, zetten zich samen met experts van het Karolinska Institutet in Zweden en de Universiteit van Umeå, in voor een doorbraak in de behandeling van glaucoom. Hun missie: onderzoeken of het enzym NAMPT een belangrijke rol kan spelen als biomarker (biologische indicator), zodat toekomstige behandelingen gerichter en effectiever kunnen worden.
Glaucoom is een sluipende oogziekte die leidt tot schade aan de oogzenuw en uiteindelijk tot verlies van gezichtsvermogen. Wereldwijd hebben miljoenen mensen hiermee te maken. Wat het extra uitdagend maakt, is dat de exacte oorzaak van glaucoom nog niet volledig wordt begrepen, en dat de huidige behandelingen niet altijd succesvol zijn voor alle patiënten.
Veel patiënten met glaucoom ervaren beperkingen in hun dagelijkse leven door hun verminderd gezichtsvermogen. Dit kan invloed hebben op hun vermogen om te lezen, autorijden, of zelfs gezichten te herkennen. Daarom is er een grote behoefte aan behandelingen die beter werken en op maat gemaakt zijn voor iedere glaucoompatiënt.
NAMPT
Patiënten met glaucoom verliezen hun zichtvermogen door schade aan hun oogzenuw. Recent onderzoek laat zien dat sommige mensen gevoeliger zijn voor deze schade, omdat hun oogzenuw niet goed in staat is om energie aan te maken. Er zijn nu klinische studies gaande die aantonen dat nicotinamide, een vorm van vitamine B3, een veelbelovende nieuwe behandeling voor glaucoom is. Echter is het werkingsmechanisme van nicotinamide nog niet goed bekend. Wat we wel weten is dat nicotinamide in het lichaam door het enzym NAMPT omgezet wordt naar NAD+. Dit NAD+ is een belangrijke energiebron voor de oogzenuw. Het netvlies ofwel de oogzenuw zelf lijkt maar een kleine hoeveelheid NAMPT aan te maken, maar een baanbrekende muizenstudie toont aan dat andere organen NAMPT verpakt in kleine membraanblaasjes in het bloed afscheiden. Het NAMPT uit deze membraanblaasjes wordt door het netvlies opgenomen en draagt daar bij aan de productie van NAD+, de energiebron voor de oogzenuw.
Een nieuwe methode voor het meten van NAMPT
De eerste stap in dit onderzoek is het ontwikkelen van een nieuwe, efficiënte methode om de hoeveelheid NAMPT-membraanblaasjes in het bloed te meten. Deze techniek moet snel en betrouwbaar zijn, zodat het kan worden toegepast op honderden bloedmonsters van glaucoompatiënten.
Het analyseren van bloedmonsters van glaucoompatiënten
Nadat de meetmethode is ontwikkeld, worden bloedmonsters van glaucoompatiënten en gezonde vrijwilligers geanalyseerd. Deze monsters (240) zijn al eerder verzameld in een klinische studie waarbij patiënten werden behandeld met nicotinamide, een vorm van vitamine B3. Er is vooraf en na twee weken van behandeling met nicotinamide bloed afgenomen van alle deelnemers. In dit bloed wordt onderzocht of er een verband is tussen de hoeveelheid NAMPT-membraanblaasjes en de hoeveelheid NAD+. Daarnaast wordt onderzocht of er een verband is tussen de hoeveelheid NAMPT-membraanblaasjes en de aanwezigheid of afwezigheid van glaucoom.
Doelstelling
Wat de onderzoekers graag willen leren uit dit onderzoek is of de hoeveelheid NAMPT-bevattende membraanblaasjes in het bloed van glaucoompatiënten afwijkt van die van gezonde personen. Ook willen de onderzoekers aan de hand van de metingen kijken of patiënten met meer schade aan de oogzenuw minder NAMPT membraanblaasjes hebben. Daarnaast zijn zij benieuwd of bloed dat weinig membraanblaasjes bevat ook weinig NAD+ bevat, wat zou betekenen dat NAM niet goed omgezet kan worden naar NAD+, waardoor de oogzenuw minder energie ter beschikking zou hebben.
Uiteindelijk is de doelstelling om te weten of de hoeveelheid NAMPT-membraanblaasjes in het bloed bijdraagt aan de omzetting van NAM naar NAD+ en daardoor aan een verbeterde energieproductie.
Baanbrekend
Dit baanbrekende onderzoek zou een nieuw licht kunnen werpen op hoe glaucoompatiënten behandeld kunnen worden. Als blijkt dat NAMPT inderdaad een betrouwbare biomarker (biologische indicator) is, kan het artsen helpen om te voorspellen welke patiënten baat hebben bij behandelingen met nicotinamide. Dit kan leiden tot patiënt gerichtere behandelingen.
Internationale samenwerking
Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met toonaangevende internationale experts op het gebied van glaucoom en de energiehuishouding van de oogzenuw. Door deze krachten te bundelen, kunnen de nieuwste technieken en inzichten worden toegepast in het onderzoek.
Impact op de toekomst van glaucoombehandeling
Hoewel de resultaten van dit onderzoek niet direct van invloed zullen zijn op de diagnose en huidige behandelingen, kunnen de resultaten en vervolgonderzoek in de toekomst leiden tot gerichtere behandeling van bepaalde patiëntengroepen. Dit zorgt voor minder overbodig medicijnengebruik en minder bijwerkingen. Mogelijk leidt het onderzoek zelfs tot ontwikkeling van geheel nieuwe behandelmethodes. Hierbij hebben alle glaucoompatiënten baat, vooral degenen die niet goed reageren op de huidige drukverlagende behandelmethodes. Dit zou een grote vooruitgang betekenen voor iedereen die te maken heeft met deze ernstige oogziekte.