Blefarospasme

Blefarospasme is een neurologisch ziektebeeld. Bij blefarospasmen is de spierspanning in de oogleden te hoog. Letterlijk betekent het ‘ooglidsamentrekking’. Door de samentrekking van de ooglidspieren worden de oogleden onwillekeurig dichtgeknepen. Dit kan seconden, minuten of uren duren. De hevigheid is per persoon verschillend.

Sommige mensen hebben een milde vorm en knipperen alleen wat vaker met hun ogen. Maar de ooglidspieren kunnen ook zo verkrampt zijn dat de ogen vrijwel niet meer opengaan. In deze ernstige vorm is het zeer invaliderend. Er ontstaan grote problemen in het dagelijks functioneren, bijvoorbeeld met lezen, schrijven, boodschappen doen en autorijden. Het kan zelfs tot blindheid leiden omdat mensen hun ogen niet meer open kunnen krijgen, terwijl het gezichtsvermogen goed is.

In sommige gevallen kunnen alleen de ooglidspieren spasmen vertonen. De medische term hiervoor is focale dystonie. Bij sommige mensen breiden de spasmen zich uit naar andere aangezichtsspieren, zoals de spieren rond de mond, en soms zelfs naar de hals- en nekspieren. Dit heet segmentale dystonie of het syndroom van Meige.

Oorzaak van blefarospasme

Tot nu toe is er nog geen duidelijke oorzaak gevonden voor het ontstaan van blefarospasme, maar waarschijnlijk is er sprake van een verstoord evenwicht tussen verschillende biochemische stoffen in de hersenen.

Bij een klein deel van de mensen (15%) wordt de blefarospasme veroorzaakt door oogafwijkingen zoals ernstig droge ogen of een netvliesafwijking. Blefarospasmen kunnen ook worden veroorzaakt door hersenafwijkingen, zoals:

• Een hersenbloeding
• Een tumor in de hersenen
• MS
• Ziekte van Parkinson

Blefarospasme kan worden uitgelokt door onder andere:

• Lezen
• Televisie kijken
• Autorijden
• Vermoeidheid
• Fel licht
• Wind

Symptomen van blefarospasme

Blefarospasme ontwikkelt zich langzaam. Het begint meestal na het veertigste levensjaar en komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen.

De eerste klacht bij blefarospasme is een toename van het oogknipperen. Dit kan soms zeer plotseling optreden. Daarvoor is er vaak een periode geweest met klachten als:

• Droge ogen
• Tranende ogen
• Branderige ogen
• Een irritatiegevoel in de ogen (alsof er zand in zit)
• Lichtschuwheid
• Een gevoel van zwelling of stijfheid in de ogen
• Pijnlijke ogen

Ook kunnen er ontstekingen aan de ogen of aan de oogleden aan blefarospasme voorafgaan aan blefarospasme.

Het onwillekeurig dichtknijpen van de oogleden begint soms aan één kant en breidt zich later naar de andere kant uit. De ernst van blefarospasme kan in de eerste jaren in hevigheid toenemen, al is dit soms in de loop van de dag of van dag tot dag verschillend. Blefarospasme verdwijnt meestal tijdens de slaap.

Behandeling van blefarospasme

Mensen met blefarospasme passen allerlei trucjes toe om de spasmen te voorkomen, de duur ervan te verminderen of om de oogleden open te maken. Voorbeelden zijn:

• Praten
• Zingen
• Kuchen
• Openen van de mond
• Naar beneden kijken
• Uitblazen of fluiten

Wat ook kan helpen is om een vinger op de oogleden te plaatsen (meestal aan één kant) en de oogleden naar boven of naar opzij trekken, of de voorhoofdspieren spannen en zo de wenkbrauwen omhoogtrekken.

Behandeling blefarospasme met botulinetoxine

Daarnaast zijn er behandelingen mogelijk bij blefarospasme, bijvoorbeeld injecties met Botulinetoxine A in de ooglidspieren. De stof wordt op een aantal plaatsen in de verkrampte spier gespoten, waardoor de zenuw die de spier aanstuurt gedeeltelijk verlamt. Het duurt 1 of 2 weken voordat het effect merkbaar is. Na 2 of 3 maanden is het effect uitgewerkt en is een vervolgbehandeling nodig.

Vrijwel iedereen met blefarospasme reageert op deze injecties. De tevredenheid over de behandeling wisselt echter nogal.

Mensen met ernstige blefarospasmen zijn vaak zeer tevreden. Mensen met een milde vorm van blefarospasme vinden de verbetering soms te klein. Dit heeft ook te maken met het feit dat de behandeling bijwerkingen kan geven, zoals blauwe plekken in het ooglid, hangende oogleden en het minder goed kunnen sluiten van de oogleden, hetgeen tot irritatie leidt.

Operatieve behandeling

Een zeer klein percentage van de mensen met blefarospasme reageert niet op de behandeling met botulinetoxine. Zij kunnen voor een operatie in aanmerking komen. Een operatie houdt in dat de spieren in het ooglid verwijderd worden. Ook kan ervoor gekozen worden een deel van de ooglidspieren te verwijderen, waarna de kans bestaat dat de injecties wel effect hebben.

Spontaan herstel

Bij een klein percentage van de patiënten (ongeveer 10%) verdwijnt blefarospasme spontaan. Dit gebeurt meestal in het eerste jaar na het optreden van blefarospasme. De kans op spontaan herstel neemt in de daaropvolgende jaren af. Helaas krijgt 90% van de herstelde patiënten na korte of lange tijd toch opnieuw last van de spasmen van de oogleden.