Oogziektes zie je niet aankomen

Professor Dr. Caroline Klaver en haar team aan het Erasmus MC werken samen met onderzoekers van Radboudumc en internationale experts uit Texas (VS) en Israël om de behandeling van geografische atrofie (GA) te verbeteren. Zij willen richtlijnen ontwikkelen voor het gebruik van nieuwe medicijnen, wat zal bijdragen aan betere zorg voor patiënten met GA.

Dr. van Dijk en zijn team onderzoeken de oorzaak van serosa met behulp van stamcelonderzoek. Ze werken samen met experts uit Leiden en Amsterdam om betere behandelingen voor deze oogziekte te ontwikkelen.

Immuunoloog en oogartsen in Utrecht onderzoeken hoe verstoringen in het complementsysteem bijdragen aan oogziekten zoals LMD en retinale dystrofie. Ze werken aan nieuwe behandelingen voor patiënten met complexe oogziekten, gericht op gepersonaliseerde geneeskunde met complement-gerichte therapieën.

Dr. Dyonne Hartong van Amsterdam UMC wil, samen met een team van experts, de bewegelijkheid en symmetrie van oogprotheses verbeteren. Dit onderzoek richt zich op mensen die afhankelijk zijn van een oogprothese en kan leiden tot belangrijke doorbraken in hoe deze protheses eruitzien en functioneren.

Prof. Roepman en Dr. de Vrieze onderzoeken erfelijke netvliesdegeneratie, met focus op kegel- en kegel-staafdystrofieën. Ze werken samen met internationale experts om nieuwe behandelingen te ontwikkelen voor deze ernstige oogziekte.

Kan NAMPT de sleutel zijn tot betere glaucoombehandelingen? Dr. Benedikter en prof. Webers werken samen met Zweedse experts om dit enzym als biomarker te onderzoeken.

De dood van steeds meer oogzenuwcellen veroorzaakt blindheid bij glaucoom. Onderzoekers in Maastricht ontdekten recent dat de zenuwcellen zichzelf herstellen als je dit stervensproces onderbreekt. En nu zoeken ze uit welke (voedings)middelen dit herstel stimuleren, in de hoop celdood de pas af te snijden.

Retinitis pigmentosa, maculadegeneratie en meer oogziekten. Er zijn hoopvolle mogelijke middelen en gentherapieën. Maar om die te kunnen testen is een nieuw soort netvlies-op-een-chip nodig. Dr. Jan Wijnholds gaat die ontwikkelen.

Drs. Brendan Portengen, promovendus onder de leiding van zowel Prof. Saskia Imhof en Dr. Giorgio Porro van de afdeling oogheelkunde van het UMC Utrecht als van Dr Marnix Naber van het Helmholz Instituut van de Universiteit Utrecht ontwikkelde een VR bril voor gezichtsveldonderzoek. In dit onderzoek gaat deze VR-bril gebruikt worden om een betrouwbaarder gezichtsveld te kunnen meten bij kinderen. Dit is van groot belang voor jonge kinderen met hersenschade.

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) kan mild verlopen, maar ook leiden tot blindheid. Wie welk lot treft en welke behandeling nodig heeft, weten we nog niet. De onderzoeksgroep onder leiding van Prof. dr. Caroline Klaver wil dat veranderen. Ze ontwikkelen hiervoor een geavanceerd voorspellend model met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) om het verloop van LMD te voorspellen op basis van verschillende factoren, waaronder medische beelden, klinische gegevens, genetica en levensstijl.

Bij Fuchs dystrofie vertroebelt je hoornvlies. Meestal door een DNA-fout. Er bestaat een techniek waarmee je zo’n fout buiten spel zet, door hem af te plakken met een soort ‘pleister’. De vraag is: kan dit ook in het hoornvlies? Radboudumc, MERLN Instituut en University Eye Clinic Maastricht zoeken dit uit.

Als de recycling van afvalstoffen in je netvlies ontregelt raakt, sterven steeds meer netvliescellen en kun je blind worden. Dit gebeurt bij verschillende erfelijke netvliesziekten (retinadegeneratie). Onderzoekers van het Radboudumc zoeken uit hoe je die recycling kunt repareren.

De erfelijke oogziekte retinitis pigmentosa (RP) kan blindheid veroorzaken. Een eerste behandeling met gentherapie is er, maar heeft bijwerkingen en beperkingen. Met nanotechnologie wil prof. dr. Camiel Boon (Amsterdam UMC) daar iets aan doen. “RP zet het leven van jonge mensen op zijn kop. Het is tijd voor de volgende stap.” Bij retinitis pigmentosa (RP) sterft het netvlies af, doordat er iets mis gaat in de cellen van het netvlies. Afvalstoffen hopen erin op waardoor deze cellen uiteindelijk doodgaan. Mensen met RP kunnen zo uiteindelijk zeer slechtziend of blind worden.

Het onderzoeksteam in Nijmegen, onder leiding van prof. dr Rob Collin heeft recent een nieuwe groep genetische fouten ontdekt die leiden tot de ziekte van Stargardt. Het opmerkelijke is dat deze fouten liggen op speciale ‘tussenliggende’ stukjes DNA. Deze ontdekking geeft veel nieuwe mogelijkheden.

Elke dag een druppel atropine in de ogen is in het grootste deel van Azië de standaardbehandeling voor kinderen bij wie de myopie snel toeneemt. In Taiwan druppelt zelfs meer dan de helft van alle bijziende jonge kinderen om de achteruitgang te temperen.

Glaucoom op een chip is een feit, officieel heten dit in vitro glaucoommodellen. Er is een kweekapparaat gemaakt, waarin het effect van hoge oogdruk op cellen wordt nagebootst. Met testcellen wordt nu uitgebreid onderzoek gedaan, daarna volgen de testen bij humane cellen.

In Nederland zijn er miljoenen mensen met een te hoge of een te lage bloeddruk. Uit eerder onderzoek bleek al een verhoogd risico op glaucoom. Daarom is het belangrijk te weten hoe de bloeddruk werkt en wat de impact is op de ontwikkeling van de oogziekte glaucoom.

Door onderzoek weten we steeds meer over glaucoom. Bijvoorbeeld dat voeding en vitamines van invloed zijn op de ontwikkeling van deze oogziekte. Met nieuw onderzoek wordt onderzocht in hoeverre de darmflora van glaucoom-patiënten verschilt ten opzichte van mensen zonder glaucoom.

Door leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) raken de zenuwcellen in de macula (gele vlek) van het netvlies beschadigd. Het zicht wordt minder; lezen en gezichten herkennen wordt lastiger. Met geprinte netvliescellen worden nieuwe behandelmethoden tegen LMD onderzocht.

Uit eerder onderzoek kwam naar voren dat erfelijkheid een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van natte LMD in het eerste oog, maar nauwelijks invloed heeft op het aandoen van het tweede oog. Leefstijl als niet roken, gezond gewicht en voeding heeft dat wél.

Glaucoom is een belangrijke oorzaak van blindheid. Wereldwijd lijden naar schatting 65 miljoen mensen aan deze ziekte. In Nederland naar schatting zo’n 162.500 mensen. Glaucoom is eigenlijk een verzamelnaam van ziektes die de zenuwvezels in het oog aantasten.

Myopieonderzoek is wetenschappelijk oogonderzoek gericht op de oorzaak, risico’s en gevolgen van bijziendheid. Bijziendheid (myopie) is een afwijking van het oog waarbij een bril met min-glazen nodig is om scherp te zien. Zonder bril valt het beeld vóór het netvlies en is het zicht onscherp.

Maculadegeneratie is de meest voorkomende aandoening aan de macula (gele vlek), maar er zijn meer oogziektes die de macula beschadigen. Door de hoge concentratie lichtgevoelige cellen zien we scherp. Is de macula beschadigd dan wordt het centrale zicht wazig of verdwijnt het.

Pathologische myopie is een vorm van myopie (bijziendheid) waarbij er veranderingen optreden in het oog. Het belangrijkste kenmerk van pathologische myopie is een focale (plaatselijke) uitstulping achter in het oog, een zogenoemd stafyloom.